Door Xiufang (Ava) Tu en Charlotte Goffaux
Het maanjaar van de Slang staat symbool voor transformatie en veranderingen. Wij grijpen deze gelegenheid aan om u een update te geven over de nationale veiligheidsscreeningsmechanismen voor buitenlandse directe investeringen (FDI) op EU- en Belgisch niveau.
Overzicht op EU-niveau
Sinds de goedkeuring van Verordening 2019/452, die een kader vastlegt voor de screening van buitenlandse directe investeringen in de Unie (de “FDI-Verordening”), vereist de Europese Commissie (de facto) dat de lidstaten op nationaal niveau een FDI-veiligheidsscreeningsmechanisme invoeren.
Volgens het Vierde Jaarverslag van de Commissie, gepubliceerd op 17 oktober 2024, werden in 2023 talrijke nationale screeningsmechanismen geïmplementeerd, waaronder in België. Hoewel buitenlandse investeerders nog steeds een grote interesse tonen in de EU-markt, is het aantal buitenlandse fusies en overnames en minderheidsinvesteringen met 13% gedaald ten opzichte van 2022[1].
Belangrijkste inzichten uit het Vierde Jaarverslag:
- Op 1 oktober 2024 hebben 24 van de 27 lidstaten een FDI-screeningsmechanisme ingevoerd. De drie overblijvende lidstaten (Kroatië, Cyprus en Griekenland) werken aan de invoering van hun nationale mechanisme[2];
- De VS bleef de grootste buitenlandse investeerder in de EU met 30% van alle overnames van aandelen en 36% van alle nieuwe investeringen, gevolgd door het VK (25% van de fusies en overnames en 22% van de nieuwe investeringen) en offshore financiële centra (7,9% van de totale overnames). China en Hongkong waren samen goed voor 2,7% van de overnames en 6% van de nieuwe investeringsprojecten.
- De populairste bestemmingen voor buitenlandse investeringen waren Duitsland, Spanje, Frankrijk en Italië.
- In 2023 werden via het samenwerkingsmechanisme van de FDI-Verordening 488 transacties gemeld, waarvan 92% werd afgesloten in Fase 1 (voorlopige beoordeling) en 8% doorging naar Fase 2 (grondige beoordeling). In minder dan 2% van de gevallen gaf de Commissie een formeel advies[3];
- De belangrijkste sectoren waren de maakindustrie (23%), ICT (21%), groothandel en detailhandel (14%), financiële activiteiten (11%), professionele diensten (11%) en energie (6%).
Vooruitblik: voorgestelde herziening op EU-niveau
De Commissie erkent de positieve impact van de toepassing van de FDI-Verordening bij het beschermen van de veiligheid en openbare orde binnen de Unie. Toch wil de Commissie het instrument verder verfijnen door:
- ervoor te zorgen dat alle lidstaten een nationaal screeningsmechanisme invoeren;
- een minimale lijst van sectoren vast te leggen die onder de screening moeten vallen;
- de definitie van buitenlandse investeerders uit te breiden met entiteiten die uiteindelijk gecontroleerd worden door buitenlandse individuen;
nationale regels te harmoniseren om de samenwerking tussen lidstaten doeltreffender en efficiënter te maken.
Vooraleer de herziening in werking kan treden, moet ze de volledige wetgevingsprocedure doorlopen en worden goedgekeurd door zowel het Europees Parlement als de Raad. Volgens de laatste updates wordt verwacht dat de nieuwe regelgeving van kracht zal worden in 2027[4].
N.B: In het kader van de strategie om de Unie te beschermen tegen technologische veiligheidsrisico’s en lekken, heeft de Commissie de lidstaten aanbevolen om uitgaande investeringen in kritieke technologieën zoals halfgeleiders, AI en kwantumtechnologieën te beoordelen. Lidstaten moeten hun bevindingen tegen 30 juni 2026 rapporteren aan de Commissie om beleidsbeslissingen te ondersteunen. Zie ons artikel “EU starts to assess outbound investments in three sensitive sectors” gepubliceerd op 17 januari 2025 voor meer informatie.
Overzicht op Belgisch niveau
België heeft een FDI-screeningsmechanisme ingevoerd na de inwerkingtreding van het Samenwerkingsakkoord (het “Akkoord”) op 1 juli 2023. De screening van buitenlandse investeringen wordt uitgevoerd door de Interfederale Screeningcommissie (“ISC”), die bestaat uit vertegenwoordigers op federaal en regionaal niveau, met als doel de openbare orde, nationale veiligheid en strategische belangen te beschermen.
De Federale Overheidsdienst Economie (“FOD Economie”) publiceert regelmatig richtlijnen om de betrokken partijen te helpen bij het begrijpen van het screeningsmechanisme (de meest recente dateert van 4 april 2024).
In september 2024 publiceerde de FOD Economie haar eerste jaarlijkse rapport.
Belangrijkste inzichten uit het Belgische rapport:
- Op 30 november 2024 had de ISC 107 dossiers behandeld naar aanleiding van investeerdersmeldingen. De ISC startte zelf een onderzoek op eigen initiatief.
- Van deze 107 dossiers werden slechts 8 dossiers onderworpen aan een grondige screening, 3 dossiers waren nog in behandeling, geen enkel dossier werd geweigerd, en één dossier werd goedgekeurd met corrigerende maatregelen[5];
- De totale waarde van de gemelde investeringen bedroeg EUR 063.295.544.
De belangrijkste investeerders waren vergelijkbaar met die op EU-niveau. Investeerders uit de VS waren goed voor 42,34% van de gemelde transacties, gevolgd door Britse investeerders (66%). In België waren Chinese investeerders betrokken bij 5,41% van de transacties (in totaal 6 dossiers)[6]; - De voornaamste sectoren betroffen data (15,1%), gezondheidszorg (15,1%), digitale infrastructuur (11,6%), transport (10,5%) en elektronische communicatie (8,1%).
Vooruitblik: wijzigingen op komst?
Tot op heden zijn er geen aankondigingen over een herziening van het Samenwerkingsakkoord.
Onze ervaring
Wij hebben het afgelopen jaar Chinese en Aziatische cliënten bijgestaan bij het indienen van dossiers bij de ISC. Op basis van onze ervaring verliep de communicatie met het secretariaat van de ISC zeer vlot, werden alle indieningen snel bevestigd en konden vragen rechtstreeks aan het secretariaat worden gericht.
Toch kent het screeningsmechanisme en de toepassing ervan nog heel wat uitdagingen:
- De algemene omschrijving van sectoren in het Samenwerkingsakkoord maakt het moeilijk om te bepalen of een investering meldingsplichtig is, en er is weinig verduidelijking beschikbaar. Bij twijfel adviseert de ISC investeerders om vooraf contact op te nemen.
- Investeerders willen echter graag van meet af aan duidelijkheid over de meldingsvereisten, zeker in de onderhandelingen met verkopers of bij het vormen van een consortium. Ze zijn doorgaans terughoudend om een pre-consultatie bij de ISC te vragen.
- Indien een transactie niet in de verificatiefase wordt goedgekeurd en naar de screeningsfase gaat, wordt het dossier gedeeld met de Commissie en andere lidstaten. Dit kan een langdurig en onzeker proces zijn.
- De procedure kan worden opgeschort voor bijkomende informatieverzoeken. Er is geen limiet op het aantal opschortingen, wat leidt tot onzekerheid.
- Sommige transacties vereisen dringende financiering, waardoor de procedure problematisch kan zijn. In bepaalde gevallen werd de aanvraag ingetrokken vanwege deze onzekerheden.
- De doelonderneming moet een grote hoeveelheid informatie verstrekken, wat een uitdaging vormt, zeker voor KMO’s. Daarnaast moet bijzondere aandacht worden besteed aan vertrouwelijkheid.
- Overheidsinstanties kunnen uitgebreide informatie opvragen over de markt, onderneming en investeerders. Onvolledige of onnauwkeurige indieningen kunnen leiden tot boetes.
Tot slot zijn de onderhandelingen rond de sluitingsdatum, samenwerkingsverplichtingen en aansprakelijkheid bij niet-goedkeuring essentiële discussiepunten.
Slotwoord
Indien het screeningsproces voor buitenlandse investeringen te belastend en onvoorspelbaar blijft, zou dit investeerders kunnen afschrikken. Wij hopen dat de ISC en praktijkmensen op termijn meer richtlijnen kunnen bieden.
* * *
Voor meer informatie over FDI, nationale veiligheidsbeoordeling en investeringsscreening in België en de EU, kunt u contact opnemen met DALDEWOLF CHINA & ASEAN DESK (Xiufang Ava Tu, atu@daldewolf.com).
[1] Register of Commission Documents – COM(2024)464
[2] Register of Commission Documents – COM(2024)464
[3] COM(2024)464.pdf
[4] Carriages preview | Legislative Train Schedule.
[5] La Chambre de Représentants – Written Question and Answer No. 56-74: Implementation of the November 30, 2022, cooperation agreement to establish a foreign direct investment screening mechanism.
[6] SPF Économie, Comité de filtrage interfédéral – Figures presented at the information session organized at the FEB on December 12, 2024.